Disclaimer: Het lezen van deze blog vergt enige moeite en kan constructief bedoeld ongemak veroorzaken.

“Persoonlijke ontwikkeling” en “persoonlijk leiderschap” zijn hot. Steeds vaker zie ik mensen op Linkedin ‘gewoon doen’ lijstjes delen en ze worden massaal geliked of de claim dat je geen talent nodig hebt , maar dat je het gewoon kan doen . Hierbij het vriendelijke verzoek: STOP met het delen van dit soort lijstjes, het is namelijk niet waar. Want even kort door de bocht: Er is echt geen quick fix voor gedragsverandering.

Zo simpel is het niet

Met dit soort lijstjes trappen we in de valkuil van de dingen als eenvoudig te veronderstellen. Instant persoonlijk leiderschap is echt niet verkrijgbaar. En persoonlijke ontwikkeling is precies dat: een ontwikkelingsproces. De suggestie is namelijk dat je dit gewoon kunt doen. Maar dit in de praktijk toepassen hangt van twee elementaire dingen af. De aanleg van mensen, wie ben jij en wat kan je. En twee, wat is de context waarbinnen mensen hun werk moeten doen. En begrijp me niet verkeerd, ik houd de dingen graag eenvoudig, maar gedragsverandering is oh zo moeilijk.

Geen ‘quick fix’ lijstjes, maar wat dan wel?

Kunnen we dan niks met dit soort lijstjes op het gebied van persoonlijke ontwikkeling en persoonlijk leiderschap? Nou er zit natuurlijk een wens/behoefte achter. Ik zou zeggen, op zijn best is dit vooral een lijst van de opbrengsten van een goed functionerende organisatie. En om daar te komen, daar zit nou precies de crux. Welke houding en gedragsaspecten, welke collectieve -ongeschreven regels- maken dat we als organisatie suboptimaal functioneren. En natuurlijk, ‘it is easier to act yourself in new ways of thinking, than to think yourself in new ways of acting’. Maar als je dagdagelijkse wordt afgestraft op afwijken van de status quo, en daar is in veel organisaties sprake van, dan blijft alles lekker bij het oude. Voor de systemische analyse van ongeschreven regels verwijs ik graag naar het werk van Renate Werkman.

Ken jezelf en weet waarom je zo handelt

Maar het feit of je dit kan toepassen zit dus ook echt in de mens zelf. Zo heb je je (werk)mentaliteit deels genetisch, deels door ervaringsleren opgebouwd. Maar om die mentaliteit, maar nog belangrijker het daaruit voortvloeiende gedrag te veranderen, daar is dan veel voor nodig. Stel je vindt stabiliteit en zekerheid belangrijk. Je bent gewend om vooral je taak uit te voeren. En dan voert de organisatie opeens zelfsturing in. Hoe moeilijk is het dan om zomaar even over de grenzen van je taak eigenaarschap te tonen. Zeker als de status quo (lees management en collega’s) vaak hebben gezegd, andere aanpak? Niet doen!

Je weet het al lang, kom uit die comfortzone

Om mensen, vanuit nieuwe behoeften, uit hun comfortzone te laten stappen, daar gaat het nou juist om en is een veelgehoorde wens. Maar dat is niet af te dwingen. Althans niet op ethische wijze en ook niet door wat top-down ‘bewustwordingsverhogende’ communicatie. Je kunt mensen hoogstens een uitnodiging doen om blijvend een stap in de goede richting te gaan zetten: uitnodigen tot persoonlijke ontwikkeling. En volgens mij is dat de kern van de grootste veranderkundige vraagstukken van vandaag. Hoe creëer je een klimaat wat dit stimuleert en uiteindelijk de collectieve droom realiseert?

Vooruitstruikelen

In mijn dagelijkse praktijk loop ik vaak aan tegen allerlei goed bedoelde maar bijna altijd tekort schietende interventies. Veelal lineair ingestoken. Maar dat is toch echt niet de weg. De sleutel in de ontwikkeling is consistent zijn, congruentie aanbrengen en vooral open kaart spelen. We zullen de grote vragen moeten gaan beantwoorden. Wie waren we en wie willen we worden? Welke ‘rotzooi’ moeten we aan de voorkant opruimen? Welke bouwstenen reiken we in welke volgorde aan om organisatie en individu stappen te laten zetten. Waar stoppen we mee? Hoe laten we medewerkers en leiding samen participeren? Hoe houden we koers? En ‘last but actually first’ hoe laten we de impact van de ongeschreven regels van status quo (Hoe het hier echt gaat) afnemen?

Zet gewoon een stap

Het aan de slag gaan van je ontwikkeling is juist niet simpel. Het verlangen is echter vaak groot. Graag help ik mensen organisaties bij het aangaan van deze vragen, want alleen samen, met open vizier, maken we ontwikkeling uiteindelijk waar!